BA 2nd Semester History Notes in Kannada PDF

BA 2nd Semester History Notes in Kannada PDF

BA 2nd Semester History Notes in Kannada PDF: On this page, I’ve shared BA 2nd Semester History subject notes in the Kannada language. These notes are based on the State Education Policy (SEP).

• Unit 1: The Advent of Islam
• Unit 2: Medieval Dynasties
• Unit 3: Mughal Empire
• Unit 4: Aurangzeb’s Policies and the Decline of the Mughal Empire
• Unit 5: Mughal Society, Economy, and Administration
• Unit 6: Bhakti and Sufi Movements
• Unit 7: The Rise of the Marathas and Shivaji

In the second semester, you’ll study “History of Medieval India”, which consists of seven units covering Indian history from the advent of Islam to the rise of the Marathas.

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 1)

In this section, you’ll find notes from the first chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers the advent of Islam, Arab invasion of Sindh, Mahmud of Ghazni and Muhammad Ghori, founding of the Delhi Sultanate, Iltutmish, Razia Sultana, Balban, theory of kingship, administrative system.

ಅಧ್ಯಾಯ 1: ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಆಗಮನ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಸ್ಥಾಪನೆ (The Advent of Islam and the Establishment of the Delhi Sultanate)

ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ **ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಪ್ರಭಾವ** ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಯಾಗಿದೆ. ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಕ್ರಮಣಗಳು ಮತ್ತು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಡಳಿತವು ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯ ಮೇಲೆ ಮಹತ್ತರ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ **ಅರಬ್ ಆಕ್ರಮಣ, ಮಹ್ಮೂದ್ ಗಜ್ನವಿ ಮತ್ತು ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿ ಅವರ ದಾಳಿಗಳು, ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಸ್ಥಾಪನೆ, ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಸುಲ್ತಾನರು** ಕುರಿತಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.

1. ಸಿಂಧಿನ ಮೇಲೆ ಅರಬ್ ಆಕ್ರಮಣ (Arab Invasion of Sindh)

(i) ಅರಬರ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ದಾಳಿಗಳು (Arab Entry and Attacks)

ಅರಬ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವಿಸ್ತರಣೆಯೊಂದಿಗೆ, **661 CE**ರಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಖಲೀಫಾ ಕಿಲಾಫತ್ ಆರಂಭವಾಯಿತು. 712 CEರಲ್ಲಿ ಖಲೀಫಾ ಅಲ್-ವಲೀದ್ ಅವರ ಆಜ್ಞೆಯಿಂದ ಅರಬ್ ಸೇನಾಪತಿ **ಮುಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ಕಾಸಿಂ**, ಸಿಂಧಿನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ನಡೆಸಿದರು.

(ii) ದಾಳಿಯ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣಗಳು (Main Causes of the Invasion)

• **ಆರ್ಥಿಕ ಲಾಭ:** ಭಾರತವು ಅಪಾರ ಸಂಪತ್ತು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಇದನ್ನು ಅರಬ್ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರು ಲುಟಿಸಿದರು.
• **ವ್ಯಾಪಾರ ನಿಯಂತ್ರಣ:** ಅರಬ್ಬರು ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಆಳಲು ಬಯಸಿದರು.
• **ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಭಾವ:** ಇಸ್ಲಾಂ ಧರ್ಮದ ವಿಸ್ತರಣೆಯೂ ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

(iii) ಆಕ್ರಮಣದ ಪರಿಣಾಮಗಳು (Impact of the Invasion)

• ಅರಬ್ಬರು ಸಿಂಧನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ತಂದರು.
• ಇಸ್ಲಾಮಿಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಪ್ರಭಾವ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು.
• ಹಿಂದೂ ಮತ್ತು ಮುಸ್ಲಿಂ ಪರಸ್ಪರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿನಿಮಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.

2. ಮಹ್ಮೂದ್ ಗಜ್ನವಿ (Mahmud of Ghazni)

(i) ಮಹ್ಮೂದ್ ಗಜ್ನವಿಯ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಆಳ್ವಿಕೆ (Life and Rule of Mahmud of Ghazni)

ಮಹ್ಮೂದ್ ಗಜ್ನವಿ **971 CE**ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಮತ್ತು **997 CE**ರಲ್ಲಿ ಗಜ್ನವೀ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸುಲ್ತಾನನಾದನು. ಅವನು ಭಾರತದ ಮೇಲೆ 17 ಬಾರಿ ದಾಳಿ ನಡೆಸಿದನು.

(ii) ಮಹತ್ವದ ದಾಳಿಗಳು (Major Invasions)

• 1001 CE – ಪೇಶಾವರದ যুদ্ধ, ಜೈಪಾಲ್ ಪರಾಭವ.
• 1025 CE – ಸೋಮನಾಥ ದೇವಾಲಯದ ದಾಳಿ, ಅಪಾರ ಸಂಪತ್ತು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಲಾಯಿತು.

(iii) ಪರಿಣಾಮಗಳು (Consequences)

• ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ ಶಕ್ತಿಯ ವಿಸ್ತರಣೆ.
• ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಘರ್ಷಗಳು.
• ಮಹ್ಮೂದ್ ಗಜ್ನವಿ ಗಜ್ನಿ ನಗರವನ್ನು ವಿದ್ಯಾ ಮತ್ತು ಕಲಾಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿ ರೂಪಿಸಿದರು.

3. ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿ (Muhammad Ghori)

(i) ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿಯ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಆಳ್ವಿಕೆ (Life and Rule of Muhammad Ghori)

ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿ **1149 CE**ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. **1173 CE**ರಲ್ಲಿ ಘೋರದ ಆಡಳಿತಗಾರನಾಗಿ, ಭಾರತವನ್ನು ಜಯಿಸಲು ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿದನು.

(ii) ಮಹತ್ವದ ಯುದ್ಧಗಳು (Major Battles)

• **1191 CE:** ಮೊದಲ ತಾರೈನ ಯುದ್ಧ – ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ ವಿಜಯಶಾಲಿ.
• **1192 CE:** ಎರಡನೇ ತಾರೈನ ಯುದ್ಧ – ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿ ಗೆಲುವು, ದೆಹಲಿಯ ಕಡೆ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತದ ಪ್ರಾರಂಭ.

(iii) ಪರಿಣಾಮಗಳು (Consequences)

• ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಯೀ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತದ ಸ್ಥಾಪನೆ.
• ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣನ ಸೋಲಿನಿಂದ ಹಿಂದೂ ರಾಜಮನೆತನಗಳು ದುರ್ಬಲವಾದವು.

4. ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಸ್ಥಾಪನೆ (Establishment of the Delhi Sultanate)

ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಘೋರಿ 1206 CEರಲ್ಲಿ ಮೃತನಾದ ನಂತರ, ಅವನ ಸೇನಾಪತಿ **ಕುತ್ಬುದ್ದೀನ್ ಐಬಕ್** ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ **ಮಮಲೂಕ ವಂಶವನ್ನು (Slave Dynasty)** ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ **ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಯುಗ** ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು.

5. ಪ್ರಮುಖ ಸುಲ್ತಾನರು (Important Sultans)

(i) ಇಲ್ತುತ್ಮಿಶ್ (Iltutmish) (1211–1236 CE)

• ಕುತ್ಬುದ್ದೀನ್ ಐಬಕ್‌ನ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿ.
• ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸ್ಥಿರಪಡಿಸಿದನು.
• ಸಾಂಸ್ಥಾನಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮಾಡಿದನು.

(ii) ರಜಿಯಾ ಸುಲ್ತಾನಾ (Razia Sultana) (1236–1240 CE)

• ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಸುಲ್ತಾನ.
• ಅಭಿವೃದ್ದಿ ಹಾಗೂ ಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಳು.

(iii) ಬಲ್ಬನ್ (Balban) (1266–1287 CE)

• ರಾಜತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಶಿಸ್ತು ಮಾಡಿದನು.
• “ಅಲ್ಲಾಹನ ಪ್ರತಿನಿಧಿ” ಎಂಬ ತನ್ನ ರಾಜತಂತ್ರ ತತ್ವವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು.

6. ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Administrative System)

• ಸುಲ್ತಾನನು ಕೇಂದ್ರ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದನು.
• ಸೈನ್ಯ, ತೆರಿಗೆ, ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸುಲ್ತಾನರ ಸೀಮಿತನಿಗೇ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು.

7. ಸಮಾಪನ (Conclusion)

ಇಸ್ಲಾಮಿನ ಆಗಮನ ಮತ್ತು ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಸ್ಥಾಪನೆಯು ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಹಾಗೂ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿತು. ಇದು ಮುಂದಿನ ಮುಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಪಾಯಿಯಾಗಿತು.

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 2)

In this section, you’ll find notes from the second chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers medieval dynasties, the Khilji revolution, Alauddin Khilji, military conquests, fiscal measures, market reforms, the Tughlaqs, Muhammad bin Tughlaq’s administration and economic reforms, Deccan policy, Firuz Shah Tughlaq.

ಅಧ್ಯಾಯ 2: ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ರಾಜವಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಸುಲ್ತಾನರ ಆಡಳಿತ (Medieval Dynasties and Sultanate Administration)

ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಸುಲ್ತಾನರು ಮುಖ್ಯ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಸುಲ್ತಾನರ ಯುಗವು **ಮಮಲೂಕ, ಖಿಲ್ಜಿ, ತುಘಲಕ್, ಸಯೀದ್ ಮತ್ತು ಲೋದಿ** ರಾಜವಂಶಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ **ಖಿಲ್ಜಿ ಕ್ರಾಂತಿ, ಅಲೌದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ, ಅವನ ಸೈನಿಕ ವಿಜಯಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸುಧಾರಣೆಗಳು, ತುಘಲಕ್ ವಂಶ, ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್‌ನ ಆಡಳಿತ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ನೀತಿ, ಫಿರೋಜ್ ಶಾ ತುಘಲಕ್** ಅವರ ಅಧಿಪತ್ಯವನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

1. ಖಿಲ್ಜಿ ಕ್ರಾಂತಿ (Khilji Revolution)

(i) ಖಿಲ್ಜಿ ವಂಶದ ಸ್ಥಾಪನೆ (Establishment of the Khilji Dynasty)

ಕೆಳವಂದಿ ಮತ್ತು ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡ **ಬಲ್ಬನ್‌ನ ಮರಣದ (1287 CE)** ನಂತರ **ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಫಿರೋಜ್ ಖಿಲ್ಜಿ** 1290 CEರಲ್ಲಿ **ಖಿಲ್ಜಿ ವಂಶ** ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಆದರೆ, ಈ ವಂಶದಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ **ಅಲೌದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ** ಯ ಕೈಗೆ ಸೇರಿತು.

(ii) ಖಿಲ್ಜಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಮಹತ್ವ (Significance of the Khilji Revolution)

• ತಂತ್ರಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದರು.
• ಸಾಮಂತರ ವಿರುದ್ದ ಕಠಿಣ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿ ಮಾಡಿದರು.
• ಸಮರ್ಥ ಆಡಳಿತ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು.

2. ಅಲೌದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ (Alauddin Khilji)

(i) ಗದ್ದುಗೆ ಹತ್ತುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ (Accession and Governance)

ಅಲೌದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ **1296 CE**ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮಾವನಾದ **ಜಲಾಲುದ್ದೀನ್ ಖಿಲ್ಜಿ** ಯನ್ನು ಕೊಂದು ಸಿಂಹಾಸನಾರೂಢನಾದನು. ಅವನು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಬಹಳ ಒತ್ತು ನೀಡಿದನು.

(ii) ಸೈನಿಕ ವಿಜಯಗಳು (Military Conquests)

• **ಗುಜರಾತ್ (1297 CE):** ರಾಣಾ ಕರ್ಣನ ಸೋಲಿಸಿ ಗುಜರಾತ್ ಕಬಳಿಸಿದರು.
• **ರಾಮಚಂದ್ರನ (ದಕ್ಷಿಣ ಒರಂಗಾಬಾದ್) ಸೋಲು (1303 CE).**
• **ಚಿತ್ತೋರ್ ಆಕ್ರಮಣ (1303 CE):** ರಾಜಪೂತ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಕುಂದಿಸಿದರು.
• **ಮಾಲ್ವಾ ಮತ್ತು ದೇವಗಿರಿಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ (1305 CE).**

(iii) ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳು (Fiscal Measures)

• ಸಿನಾಯಿಕ ತೆರಿಗೆ **(ಘರಿ, ಖರಾಜ್, ಜಜಿಯಾ)** ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು.
• ಭೂಮಿಯ ಆಯಕಟ್ಟನ್ನು ಬದಲಿಸಿ ಭತ್ತದ 50% ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸಿದರು.

(iv) ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸುಧಾರಣೆಗಳು (Market Reforms)

• ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸರಕುಗಳ ಬೆಲೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿದರು.
• ರಾಜ್ಯವ್ಯಾಪಿ ಸರಕು ವಿತರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.
• ಅಪನಗದೀಕೃತ ಮೌಲ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಭ್ರಷ್ಟಾಚಾರ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿ ಮಾಡಿದರು.

3. ತುಘಲಕ್ ವಂಶ (Tughlaq Dynasty)

(i) ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್ (Muhammad Bin Tughlaq) (1325–1351 CE)

• ಸಮರ್ಥವಂತನಾದರೂ, ಅವನ ನೀತಿಗಳು ವೈಫಲ್ಯ ಕಂಡವು.
• ತಾನು **1331 CE**ರಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿಯಿಂದ ದೇವಗಿರಿಗೆ (ದೌಲತಾಬಾದ್) ರಾಜಧಾನಿ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಯತ್ನಿಸಿದನು.
• ಹೊಸ ಟೋಕನ್ ಕರೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಕುಸಿತ ಉಂಟುಮಾಡಿದನು.

(ii) ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ನೀತಿ (Economic Reforms and Deccan Policy)

• ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲು ಹಲವಾರು ಯತ್ನ ಮಾಡಿದನು.
• ರಾಯಲ್ ಕೋಯಿನೇಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಕಳಪೆಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಜನತೆ ತೀವ್ರ ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೊಳಗಾಯಿತು.

4. ಫಿರೋಜ್ ಶಾ ತುಘಲಕ್ (Firoz Shah Tughlaq) (1351–1388 CE)

(i) ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳು (Administration and Reforms)

• ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದನು.
• ಶ್ರಮಿಕರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಸಹಾಯ ಧನ ನೀಡಿದನು.
• ಅಸೋಕ್ ಕಾಲೀನ **ಕನಾಲ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು** ಪುನಃ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು.

(ii) ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ (Religious Policy)

• ಈಸ್ಲಾಮಿಕ್ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು.
• ಜಜಿಯಾ ತೆರಿಗೆ ಪುನಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು.

(iii) ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೀತಿಗಳು (Educational and Social Policies)

• **ಮದರಸಾಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ:** ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದನು.
• **ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಯೋಜನೆಗಳು:** ಆಸ್ಪತ್ರೆ, ರಸ್ತೆ, ಕೊಳವೆಬಾವಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.

5. ಸಮಾಪನ (Conclusion)

ಖಿಲ್ಜಿ ಮತ್ತು ತುಘಲಕ್ ರಾಜವಂಶಗಳು **ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಡಳಿತ, ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದವು**. ಆದರೆ, ಕೆಲವು ನಯವಂಚಿತ ನಿರ್ಧಾರಗಳು ವೈಫಲ್ಯ ಕಂಡವು, ಇದರಿಂದ ಮುಗುಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬುನಾದಿಯಾಗಿತು.

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 3)

In this section, you’ll find notes from the third chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers the Mughal Empire, Babur, Sher Shah Suri’s reforms, Akbar’s military conquests, Rajput and religious policy, Mansabdari system, Jagirdari system.

ಅಧ್ಯಾಯ 3: ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ (Mughal Empire)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದ ದೀರ್ಘಕಾಲीन ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಬೆಳೆದು, ಆಡಳಿತ, ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಾಗೂ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ತಂದಿತು. ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ **ಬಾಬರ್, ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿ, ಅಕ್ಬರ್, ಅವನ ಸೇನಾ ವಿಕಾಸ, ರಾಜಪೂತ ನೀತಿ, ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ, ಮಂಸಬ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಜಾಗೀರದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ**ಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸಲಾಗುವುದು.

1. ಬಾಬರ್ (Babur) ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆ

(i) ಬಾಬರ್ ಮತ್ತು ಪಾನಿಪತ್ ಯುದ್ಧ (Babur and the Battle of Panipat)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆ **1526 CE**ರಲ್ಲಿ ಬಾಬರ್ **(1483–1530 CE)**ನಿಂದ ಆಯಿತು. ಬಾಬರ್ ಪರ್ಷಿಯಾದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದವನಾಗಿದ್ದು, ತಾನು **1526 CE**ರಲ್ಲಿ **ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ**ನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ದೆಹಲಿಯ ಸುಲ್ತಾನರನ್ನು ಅಳಿಸಲಾಯಿತು.

(ii) ಪ್ರಮುಖ ಯುದ್ಧಗಳು (Major Battles)

• **ಮೊದಲ ಪಾನಿಪತ್ ಯುದ್ಧ (1526 CE):** ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಲೋದಿ ವಿರುದ್ಧ ವಿಜಯ.
• **ಖಾನುವಾ ಯುದ್ಧ (1527 CE):** ರಾಜಪೂತ ನಾಯಕ ರಾಣಾ ಸಂಗಾ ವಿರುದ್ಧ ಗೆಲುವು.
• **ಘಘರ್ ಯುದ್ಧ (1529 CE):** ಆಫ್ಘಾನ್ ನಾಯಕರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು.

2. ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿ (Sher Shah Suri) ಮತ್ತು ಅವನ ಸುಧಾರಣೆಗಳು

(i) ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿಯ ಆಳ್ವಿಕೆ (Sher Shah Suri’s Rule)

ಬಾಬರ್ನ ಮಗ **ಹುಮಾಯೂನ್** (1530–1540 CE) ನದ ವಿರೋಧಿಯಾಗಿ **ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿ** (1540–1545 CE) ಅಧಿಕಾರ ಹಿಡಿದರು. ಅವನು ಅಲ್ಪಕಾಲದ ಆಡಳಿತ ನಡೆಸಿದರೂ, ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ಆಡಳಿತ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು.

(ii) ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಷ್ಕರಣೆಗಳು (Administrative and Economic Reforms)

• **ಭೂಮಿಯ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ:** ಭೂಸ್ವಾಮ್ಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸಿದರು.
• **ನಾಣ್ಯ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ:** ನೂತನ ಬೆಳ್ಳಿಯ ರೂಪಾಯಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು.
• **ಪೋಲೀಸ್ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ವ್ಯವಸ್ಥೆ:** ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು.
• **ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ:** ಗ್ರಾಂಡ್ ಟ್ರಂಕ್ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಾಣ.

3. ಅಕ್ಬರ್ (Akbar) ಮತ್ತು ಅವನ ಸೈನಿಕ ವಿಜಯಗಳು

(i) ಗದ್ದುಗೆ ಹತ್ತುವಿಕೆ (Accession to Throne)

ಅಕ್ಬರ್ **(1542–1605 CE)** ತನ್ನ ತಂದೆ ಹುಮಾಯೂನನ ಸಾವು ನಂತರ **1556 CE**ರಲ್ಲಿ 13ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದೆಹಲಿ ಗದ್ದುಗೆ ಹತ್ತಿದನು.

(ii) ಸೈನಿಕ ವಿಜಯಗಳು (Military Conquests)

• **ಪಾನಿಪತ್ ಎರಡನೇ ಯುದ್ಧ (1556 CE):** ಹೆಮೂ ವಿ. ಅಕ್ಬರ್.
• **ಗೋಂಡ್ವಾನಾ (1564 CE):** ರಾಜಾ ರಾಣಿ ದುರ್ಗಾವತಿಯನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದನು.
• **ಗುಜರಾತ್ ಆಕ್ರಮಣ (1573 CE).**
• **ಬಂಗಾಳ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರ (1576 CE):** ಮಿಔನ್ ಖಾನ್ ಸೋಲಿಸಿದರು.

4. ರಾಜಪೂತ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ (Rajput and Religious Policy)

(i) ರಾಜಪೂತ ನೀತಿ (Rajput Policy)

• ರಾಜಪೂತರ ಜೊತೆ ವೈಮನಸ್ಯದ ಬದಲು ಸ್ನೇಹಯುಕ್ತ ದಾಳಿಂಗರಾಜನ ಸ್ಥಾಪನೆ.
• ರಾಜಪೂತ ರಾಜಕುಮಾರಿಯರೊಂದಿಗೆ ವಿವಾಹ.
• ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈನಿಕ ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿ ರಾಜಪೂತರ ನೇಮಕ.

(ii) ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ (Religious Policy)

• ಜಜಿಯಾ ತೆರಿಗೆ ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿದರು.
• ಸರ್ವಧರ್ಮ ಸಮಾನತೆ ತತ್ವ ಜಾರಿಗೆ ತಂದರು.
• ದಿನ್-ಇ-ಇಲಾಹಿ ಎಂಬ ಹೊಸ ತತ್ವದ ಸ್ಥಾಪನೆ.

5. ಮಂಸಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಜಾಗೀರದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Mansabdari and Jagirdari System)

(i) ಮಂಸಬ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Mansabdari System)

ಅಕ್ಬರ್ **ಮಂಸಬ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ**ನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು. ಇದು ಸೇನಾ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಶ್ರೇಣೀಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿತು.

• ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಅಧಿಕಾರಿಗೆ **ಮಂಸಬ್ (ಶ್ರೇಣಿ)** ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
• ಅಧಿಕಾರಿಗಳು **ಝಾಟ್ ಮತ್ತು ಸವಾರ್** ಇತ್ಯಾದಿಯಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು.
• ಸರ್ಕಾರ ಮಂಸಬ್ದಾರಿಗಳಿಗೆ ನಿಗದಿತ ಸಂಬಳ ನೀಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ.

(ii) ಜಾಗೀರದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Jagirdari System)

ಅಕ್ಬರ್ ಜಾಗೀರದಾರಿಗಳ **(ಭೂಸ್ವಾಮ್ಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು)** ನೇಮಕವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು.

• ಭೂಸ್ವಾಮ್ಯದಿಂದ ಆದಾಯ ಸಂಗ್ರಹ.
• ಮಂಸಬ್ದಾರಿಗಳಿಗೆ **ಜಾಗೀರ್ (ಭೂಮಿ)** ನೀಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ.
• ನಿರ್ದೇಶಿತ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ **ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ** ಮಾಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು.

6. ಸಮಾಪನ (Conclusion)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು **ಬಾಬರ್‌ನಿಂದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೊಂಡು, ಶೇರ್ ಶಾ ಸೂರಿಯ ಆಡಳಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳ ಮೂಲಕ ಶಕ್ತಿಯುತವಾಯಿತು. ಅಕ್ಬರ್ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಸಮರ್ಥ ಆಡಳಿತ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮಾನತೆ, ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು**. ಮಂಸಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಜಾಗೀರದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 4)

In this section, you’ll find notes from the fourth chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers Aurangzeb’s religious policy, Deccan policy, decline of the Mughal Empire.

ಅಧ್ಯಾಯ 4: ಔರಂಗಜೇಬ್ ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕುಸಿತ (Aurangzeb and the Decline of the Mughal Empire)

ಔರಂಗಜೇಬ್ **(1658-1707 CE)** ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕೊನೆಯ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಅರಸನಾಗಿದ್ದು, ಅವನು ತನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ, ದಕ್ಷಿಣ ನೀತಿ ಮತ್ತು ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧಗಳಿಂದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿದನು. ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ **ಔರಂಗಜೇಬನ ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ, ದಕ್ಷಿಣ ನೀತಿ ಮತ್ತು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕುಸಿತದ** ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗುವುದು.

1. ಔರಂಗಜೇಬನ ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿ (Aurangzeb’s Religious Policy)

(i) ಸುನ್ನಿ ಮತದ ಅನುಯಾಯಿ (Strict Sunni Believer)

ಔರಂಗಜೇಬ್ **ಮತಪರವಾದ ಸುನ್ನಿ ಮುಸ್ಲಿಂ**ನಾಗಿದ್ದನು. ಅವನು ಇತರ ಧರ್ಮಗಳ ಕುರಿತು ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸದೆ, ಕಠಿಣ ಧಾರ್ಮಿಕ ನೀತಿಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು.

(ii) ಜಜಿಯಾ ತೆರಿಗೆ ಪುನರ್ ಜಾರಿ (Reimposition of Jizya Tax)

• ಅಕ್ಬರ್ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ರದ್ದು ಮಾಡಿದ **ಜಜಿಯಾ ತೆರಿಗೆ** (ಹಿಂದೂಗಳಿಗೆ ವಿಧಿಸಿದ ತೆರಿಗೆ)ಯನ್ನು ಔರಂಗಜೇಬ್ **1679 CE**ರಲ್ಲಿ ಪುನಃ ಜಾರಿಗೆ ತಂದನು.
• ಇದು ಹಿಂದೂಗಳ ಅಸಮಾಧಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು.

(iii) ಹಿಂದು ದೇವಾಲಯಗಳ ನಾಶ (Destruction of Hindu Temples)

• ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾಲಯಗಳನ್ನು ಧ್ವಂಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು.
• ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧ **ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥ ಮಂದಿರ ಮತ್ತು ಕೇಶವ ದೇವ ಮಂದಿರ**ಗಳನ್ನು ಧ್ವಂಸ ಮಾಡಲಾಯಿತು.

(iv) ರಾಜಪೂತರ ವಿರೋಧ (Opposition from Rajputs)

• ರಾಜಪೂತರ ಮೇಲೆ **ಯುದ್ಧ** ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು.
• ಮೇವಾರ್ ಮತ್ತು ಮಾರ್ವಾರ್ ರಾಜ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ದಾಳಿಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು.

2. ಔರಂಗಜೇಬನ ದಕ್ಷಿಣ ನೀತಿ (Aurangzeb’s Deccan Policy)

(i) ಬಿಜಾಪುರ ಮತ್ತು ಗೋಲ್ಕೊಂಡ ದಾಳಿಗಳು (Annexation of Bijapur and Golconda)

• **1686 CE**ರಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರವನ್ನು ಗೆಲ್ಲಲಾಯಿತು.
• **1687 CE**ರಲ್ಲಿ ಗೋಲ್ಕೊಂಡ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು.

(ii) ಶಿವಾಜಿ ವಿರುದ್ಧದ ಯುದ್ಧಗಳು (Wars against Shivaji)

• ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ **ಮರಾಠಾ ನಾಯಕ ಶಿವಾಜಿ** ವಿರುದ್ಧ ಯುದ್ಧ ನಡೆಸಿದರು.
• ಶಿವಾಜಿಯನ್ನು **1666 CE**ರಲ್ಲಿ ಆಗ್ರಾದಲ್ಲಿ ಸೆರೆಹಿಡಿದರು, ಆದರೆ ಶಿವಾಜಿ ಪರಾರಿಯಾದನು.
• ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.

(iii) 27 ವರ್ಷಗಳ ದಕ್ಷಿಣ ಯುದ್ಧ (27-Year War in the Deccan)

• **1681 CE**ರಿಂದ **1707 CE**ರವರೆಗೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧ.
• ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ **ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ದುರ್ಬಲಗೊಂಡಿತು**.

3. ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕುಸಿತ (Decline of the Mughal Empire)

(i) ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಯುದ್ಧಗಳು (Continuous Wars)

• ಔರಂಗಜೇಬನ ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧಗಳು **ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಸಂಪತ್ತಿನ ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣ**ವಾದವು.
• ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ **ಆರ್ಥಿಕ ಸಂಕಷ್ಟಕ್ಕೆ** ತುತ್ತಾದಿತು.

(ii) ಅಮೋಘ ಆಡಳಿತದ ಕೊರತೆ (Weak Administration)

• ಔರಂಗಜೇಬ **ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿದರು**, ಆದರೆ ಇದು **ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಹಂಗಾಮಿಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿತು**.
• ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ **ದುರ್ಬಲರಾದರು**.

(iii) ಮರಾಠಾ ಪ್ರಭಾವ (Rise of the Marathas)

• ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ **ಶಿವಾಜಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥ ರಾಮದಾಸ್** ಅವರ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಬಲವಂತವಾಯಿತು.
• ಅವರು ಮೊಘಲ್ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು **ಆಕ್ರಮಿಸಿದರು**.

(iv) ಬ್ರಿಟಿಷರ ಪ್ರವೇಶ (Entry of the British)

• ಔರಂಗಜೇಬನ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ನಂತರ, ಬ್ರಿಟಿಷರು **1765 CE**ರಲ್ಲಿ ಕಂಪೆನಿಯ ಆಡಳಿತ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.
• ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ **ಶಕ್ತಿಹೀನಗೊಂಡು** ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು.

4. ಸಮಾಪನ (Conclusion)

ಔರಂಗಜೇಬನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ತೀವ್ರ ಪತನಕ್ಕೆ ತಲುಪಿತು. ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಹಿಷ್ಣುತೆಯ ಕೊರತೆ, ನಿರಂತರ ಯುದ್ಧಗಳು, ಆರ್ಥಿಕ ದುರ್ಬಲತೆ, ಮತ್ತು ಮರಾಠಾ, ಸಿಖ್, ರಾಜಪೂತರಿಂದ ಪ್ರತಿರೋಧವು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಪತನಕ್ಕೆ ದೂಡಿತು. **ಔರಂಗಜೇಬನ ನಂತರದ ಮೊಘಲ್ ಶಾಸಕರು ದುರ್ಬಲರಾಗಿದ್ದು, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳು ಅವರ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ಕಾರಣರಾದರು.**

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 5)

In this section, you’ll find notes from the fifth chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers Mughal society, economy and administration, art and architecture.

ಅಧ್ಯಾಯ 5: ಮೊಘಲ್ ಸಮಾಜ, ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ, ಕಲಾ-ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ (Mughal Society, Economy and Administration, Art and Architecture)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಪ್ರಭಾವಿ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸಮೃದ್ಧ ಆರ್ಥಿಕತೆ, ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಲಾ-ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಅಧ್ಯಾಯದಲ್ಲಿ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದ ಸಮಾಜ, ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಆಡಳಿತ ನೀತಿ ಮತ್ತು ಕಲಾ-ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಕುರಿತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

1. ಮೊಘಲ್ ಸಮಾಜ (Mughal Society)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಮಾಜ ವರ್ಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಭಜನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿತ್ತು. ಮೊಘಲ್ ಶೇಕಡಾ 20% ಜನಸಂಖ್ಯೆ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸವಿದ್ದು, ಉಳಿದವರು ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದವರು.

(i) ಹೈದರಾಯಲು ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು (Nobility and Common People)

• ಮೊಘಲ್ ನ್ಯಾಯಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಯಲು (nobles) ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದ್ದರು.
• ಅವರು ಸುಖಸಮೃದ್ಧ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು.
• ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರು ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.

(ii) ಮಹಿಳೆಯರ ಸ್ಥಿತಿ (Status of Women)

• ರಾಜಮನೆತನದ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವಿತ್ತು.
• ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೊಳಗಾಗಿದ್ದರು.
• ಸತೀಪ್ರಥೆ, ಪರ್ಧಾ ಪದ್ಧತಿ, ಬಹುಪತ್ನೀತ್ವ ಎಂಬುವಂತಹ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದವು.

(iii) ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೌಹಾರ್ದತೆ (Religious Harmony)

• ಅಕ್ಬರ್ ದೀನ್-ಇ-ಇಲಾಹಿ ಧರ್ಮವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಸೌಹಾರ್ದತೆಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡಿದನು.
• ಆದರೆ ಔರಂಗಜೇಬನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಹೆಚ್ಚಳವಾಯಿತು.

2. ಮೊಘಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ (Mughal Economy)

ಮೊಘಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಕೃಷಿ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿತ್ತು.

(i) ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಭೂರಾಜಕೀಯ (Agriculture and Land Revenue System)

• ಕೃಷಿ ಮೊಘಲ್ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮುಖ್ಯ ಆಧಾರವಾಗಿತ್ತು.
• ಅಕ್ಬರ್ ಜಬ್ತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Zabt System) ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಇದು ಸರಿಯಾದ ಭೂಸುಂಕ ವಸೂಲಾತಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

(ii) ವಾಣಿಜ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ (Trade and Commerce)

• ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಂತರಿಕ ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪಾರವು ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿತ್ತು.
• ಆಂಗ್ಲೇಯರು, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್, ಡಚ್ ಮತ್ತು ಫ್ರೆಂಚ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಆರಂಭಿಸಿದರು.

(iii) ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ವೃತ್ತಿಗಳು (Industries and Professions)

• ಮೊಘಲ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಟೆಕ್ಸ್ಟೈಲ್, ಲೋಹೋತ್ಪಾದನೆ, ಪೌಷಾಕು ಉತ್ಪಾದನೆ ಹೀಗಿನ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದವು.
• ಹಸ್ತಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನ-ಬೆಳ್ಳಿ ನಾಣ್ಯಗಳ ಚಲಾವಣೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿತ್ತು.

3. ಮೊಘಲ್ ಆಡಳಿತ (Mughal Administration)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಕೇಂದ್ರೀಕೃತ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಈ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸಾಮ್ರಾಟ, ಮಂತ್ರಿಗಳ ಮಂಡಳಿ, ಪ್ರಾಂತೀಯ ಆಡಳಿತ, ಸೇನೆ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ರೂಪಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.

(i) ಮಂಚಬ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Mansabdari System)

• ಮೊಘಲ್ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಮಂಚಬ್ದಾರ್ (Mansabdar) ಪದವಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
• ಇದು ಪದವಿ ಮತ್ತು ವೇತನವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು.

(ii) ಜಾಗಿರ್ದಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Jagirdari System)

• ನಾಯಕರಿಗೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಜಾಗಿರ್ (Jagir) ರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
• ಇದು ಮಂಚಬ್ದಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಆಯ್ದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತೆರಿಗೆ ವಸೂಲಾತಿ ನಡೆಸಲು ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿತ್ತು.

(iii) ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Judicial System)

• ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನು ಸಾಮ್ರಾಟ್ನಾಗಿದ್ದನು.
• ಮೌಲ್ವಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಜಿಗಳು ನ್ಯಾಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು.

4. ಮೊಘಲ್ ಕಲಾ-ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ (Mughal Art and Architecture)

ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಭಾರತದ ಕಲಾ-ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು. ಮೊಘಲ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್, ಪರ್ಷಿಯನ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಶೈಲಿಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.

(i) ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಮೊಘಲ್ ಕಟ್ಟಡಗಳು (Famous Mughal Monuments)

• ತಾಜ್ ಮಹಲ್ (ಶಾಹ್ ಜಹಾನ್ – 1632)
• ಲಾಲಕೋಟೆ (ದಿಲ್ಲಿ ಕೋಟೆ – ಶಾಹ್ ಜಹಾನ್)
• ಫತೇಹ್‌ಪುರ ಸಿಕ್ರಿ (ಅಕ್ಬರ್)
• ಬುಲಂದ್ ದರ್ವಾಜಾ (ಅಕ್ಬರ್)
• ಹುಮಾಯೂನ್ ಸಮಾಧಿ (ಹುಮಾಯೂನ್)

(ii) ಚಿತ್ರಕಲೆ ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪ (Painting and Sculpture)

• ಅಕ್ಬರ್, ಜಹಾಂಗೀರ್ ಮತ್ತು ಶಾಹ್ ಜಹಾನ್ ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಕಲೆ ಪ್ರಚುರಪ್ರಸಾರವಾಯಿತು.
• ಮೊಘಲ್ ಚಿತ್ರಕಲೆ ಪರ್ಶಿಯನ್ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಶೈಲಿಯ ಸಂಯೋಜನೆಯಾಗಿತ್ತು.

ಮೊಗ್ಗಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಕಲಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಪ್ರદર્શಿಸಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಅಧ್ಯಾಯವಾಗಿದೆ.

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 6)

In this section, you’ll find notes from the sixth chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers the Bhakti movement, Guru Nanak, Kabir, Meera Bai, Sufism.

ಅಧ್ಯಾಯ 6: ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ, ಗುರು ನಾನಕ್, ಕಬೀರ, ಮೀರಾ ಬೈ, ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆ (Bhakti Movement, Guru Nanak, Kabir, Meera Bai, Sufism)

ಭಾರತದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ಮಹತ್ವದ ಚಳುವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ ಮತ್ತು ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿವೆ. ಈ ಚಳುವಳಿಗಳು ಮಧ್ಯಯುಗದಲ್ಲಿ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಂಡು, ವಿವಿಧ ಮತಗಳ ಮಿಲನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದವು. ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ದೇವರ ಪ್ರೀತಿಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರೆ, ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿತು.

1. ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ (Bhakti Movement)

ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ 7ನೇ ಶತಮಾನದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ, 15ನೇ ಮತ್ತು 16ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪರಕಾಷ್ಠೆಗೇರಿತು. ಇದು ಹಿಂದೂಧರ್ಮದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಮಾರ್ಗಗಳ ಬದಲಾಗಿ, ದೇವರನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಆರಾಧಿಸುವ ಭಕ್ತಿಮಾರ್ಗವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿತು. ಈ ಚಳುವಳಿ ವೈಷ್ಣವ ಮತ್ತು ಶೈವ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಿತು.

(i) ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಉಗಮ ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆ (Origin and Growth of Bhakti Movement)

ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಆಳ್ವಾರ್ ಮತ್ತು ನಾಯನಾರ್ ಸಂತರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಆಳ್ವಾರರು ವಿಷ್ಣು ಭಕ್ತರಾಗಿ, ನಾಯನಾರ್ ಸಂತರು ಶಿವ ಭಕ್ತರಾಗಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಹರಡಿದರು. ಅವರ ಭಕ್ತಿಗೀತೆಗಳು ತಮಿಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ಈ ಚಳುವಳಿಯು ನಂತರ ಬಸವಣ್ಣ, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ, ದಾಸರು (ಪುರಂದರದಾಸ, ಕನಕದಾಸ) ಮುಂತಾದವರ ಮೂಲಕ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು.

(ii) ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು (Key Features of the Bhakti Movement)

• ಏಕೇಶ್ವರವಾದ (Monotheism): ಭಗವಂತನು ಒಬ್ಬನೇ, ಅವನ ಆರಾಧನೆಯ ಮೂಲಕ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರ ಸಾಧ್ಯ.
• ಸಮಾನತೆ (Equality): ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ, ಧರ್ಮದ ಬೇಧವಿಲ್ಲದೆ ದೇವರ ಸೇವೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುವುದು.
• ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆ (Use of Vernacular Language): ಸಂಸ್ಕೃತದ ಬದಲು ತಮಿಳು, ಹಿಂದಿ, ಕನ್ನಡ, ಮರಾಠಿ ಮುಂತಾದ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.
• ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ (Love and Devotion): ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ದೇವರೊಡನೆ ನೇರ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಲು ಒತ್ತಿಹೇಳುವುದು.
• ಆಚಾರ-ಪದ್ದತಿಯ ನಿರಾಕರಣೆ: ಯಾಗ-ಯಜ್ಞ, ವ್ರತ ಮುಂತಾದ ಆಚರಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಒತ್ತು ಕೊಡದೆ, ಸರಳ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುವುದು.

2. ಗುರು ನಾನಕ್ (Guru Nanak)

ಗುರು ನಾನಕ್ (1469-1539) ಸಿಖ್ಖ ಧರ್ಮದ ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಧಾರ್ಮಿಕ ತಾತ್ತ್ವಿಕತೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದರು. ಅವರು “ಏಕ್ ಓಂಕಾರ್” ಎಂಬ ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು.

(i) ಗುರು ನಾನಕ್ ಅವರ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ (Philosophy of Guru Nanak)

• ಏಕ ದೇವರು ತತ್ತ್ವ: ದೇವರು ಒಬ್ಬನೇ, ಅವನು ರೂಪವಿಲ್ಲದ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ.
• ಸಮಾನತೆ: ಜಾತಿ, ಧರ್ಮ, ವರ್ಣ ಬೇಧವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು.
• ಲಂಗರ್ ಪದ್ಧತಿ: ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳ ಜನರಿಗೆ ಉಚಿತ ಊಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ.

3. ಕಬೀರ (Kabir)

ಕಬೀರ (1440-1518) ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಸಂತರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ಹಿಂದೂ-ಮೋಸ್ಲಿಂ ಏಕತೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿದರು.

(i) ಕಬೀರ ಅವರ ಸಂದೇಶ (Teachings of Kabir)

• ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲ ತತ್ವ: ಜಾತಿ, ಧರ್ಮ, ಸಂಪತ್ತು ಎಂಬುವು ಅಸಂಬಂಧಿತ.
• ನಿಷ್ಠಾವಂತ ಜೀವನ: ಕಪಟ ಮತ್ತು ಅಂಧವಿಶ್ವಾಸಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು.

4. ಮೀರಾ ಬೈ (Meera Bai)

ಮೀರಾ ಬೈ (1498-1547) ಕೃಷ್ಣ ಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರೇಮವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು.

(i) ಮೀರಾ ಬೈ ಅವರ ಭಕ್ತಿಗೀತೆಗಳು (Devotional Songs of Meera Bai)

• ಕೃಷ್ಣನನ್ನು ಆಪ್ತ ಪ್ರೇಮಿಯಾಗಿ ಪೂಜಿಸಿದರು.
• ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಮೀರಿದ ಭಕ್ತಿ.

5. ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆ (Sufism)

ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆ ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ, ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ದೇವರೊಡನೆ ಐಕ್ಯಗೊಳ್ಳುವ ಮಾರ್ಗವಾಯಿತು. ಇದು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು.

(i) ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು (Features of Sufism)

• ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರೀತಿ: ಭಗವಂತನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರೀತಿ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸುವುದು.
• ಧ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮಂತ್ರ: ಕೇವಲ ಆಚರಣೆಗಳಲ್ಲ, ಮನಸ್ಸಿನ ಶುದ್ಧತೆಗೆ ಒತ್ತು.

(ii) ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸೂಫೀ ಸಂತರು (Famous Sufi Saints)

• ಖ್ವಾಜಾ ಮೊಯಿನುದ್ದೀನ್ ಚಿಸ್ತೀ (ಅಜ್ಮೀರ್)
• ನಿಜಾಮುದ್ದೀನ್ ಅವಲಿಯಾ (ದಿಲ್ಲಿ)
• ಬುಲ್ ಶಾಹ್ (ಪಂಜಾಬ್)

ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ ಮತ್ತು ಸೂಫೀ ಪರಂಪರೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾದುದು. ಇದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಸಹಾನುಭೂತಿ, ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮತ್ತು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಿತು.

BA 2nd Semester History Notes in Kannada (Chapter 7)

In this section, you’ll find notes from the seventh chapter of the BA 2nd Semester History book in Kannada. This chapter covers the rise of the Marathas, Shivaji, conquests, administration.

ಅಧ್ಯಾಯ 7: ಮರಾಠರ ಉದಯ, ಶಿವಾಜಿ, ಆಕ್ರಮಣಗಳು, ಆಡಳಿತ (The Rise of the Marathas, Shivaji, Conquests, Administration)

ಮಧ್ಯಯುಗದ ಭಾರತದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮರಾಠರ ಉದಯ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಘಟನೆಯಾಗಿದೆ. 17ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಶಿವಾಜಿ ಅವರ ನಾಯಕತ್ವದಲ್ಲಿ ಮರಾಠರು ಬಹುಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಮರಾಠರ ಪೈಪೋಟಿಯು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿತು.

1. ಮರಾಠರ ಉದಯ (The Rise of the Marathas)

ಮರಾಠರು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯವಾಗಿದ್ದು, ಅವರು ಕೃಷಿ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತರಾಗಿದ್ದರು. 17ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಈ ಸಮುದಾಯವು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸೈನಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿವೆ.

(i) ಮರಾಠರ ಉದಯದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳು (Factors Responsible for the Rise of the Marathas)

• ಭೂಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಾನ (Geographical Factors): ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತಮಾಲೆಯ ಪರ್ವತಕೋಟೆಗಳ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ಮರಾಠರು ಆಕ್ರಮಣಗಳಿಗೆ ತಲುಪದಂತೆ ತಾವು ಸುಲಭವಾಗಿ ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು.
• ಸ್ಥಳೀಯ ಆಡಳಿತ (Local Administration): ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಮರಾಠರು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಅವಕಾಶವಿತ್ತು.
• ಸಮಾಜ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಭಾವ (Social and Cultural Influence): ಭಾರತೀಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಹಾಗೂ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ ಮರಾಠರ ಸಾಮೂಹಿಕ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು.
• ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರಭಾವ (Economic Strength): ಮರಾಠರು ಬಡಾವಣೆಗಳ ಮೇಲೆ ತೆರಿಗೆ ಸಂಗ್ರಹ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ವೃದ್ಧಿಸಿದರು.
• ಮೋಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದುರ್ಬಲತೆ (Decline of the Mughals): ಔರಂಗಜೇಬ್‌ನ ದಕ್ಷಿಣ ನೀತಿ ಮರಾಠರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರ ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿತು.

2. ಶಿವಾಜಿ (Shivaji)

ಶಿವಾಜಿ ಭೋಸಲೇ (1630-1680) ಮರಾಠ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಸ್ಥಾಪಕರಾಗಿದ್ದು, ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಚಾತುರ್ಯ, ಸೈನಿಕ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಮರಾಠರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ದೃಢೀಕರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದವು.

(i) ಶಿವಾಜಿಯ ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಜೀವನ (Early Life of Shivaji)

• ಶಿವಾಜಿ 1630ರಲ್ಲಿ ಶಹಾಜಿ ಭೋಸಲೇ ಮತ್ತು ಜಿಜಾಬಾಯಿ ದಂಪತಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಜನಿಸಿದರು.
• ಜಿಜಾಬಾಯಿ ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವದಿಂದ, ಶಿವಾಜಿಯು ಧೀರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಭಿಮಾನಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದರು.
• ಅವರು ತಮಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಯುದ್ಧತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತಮಾಲೆಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು.

(ii) ಶಿವಾಜಿಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವಿಸ್ತರಣೆ ಮತ್ತು ಆಕ್ರಮಣಗಳು (Shivaji’s Military Conquests)

ಶಿವಾಜಿಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆ ಬಹುಪಾಲು ಅವರ ಸೈನಿಕ ಚಾತುರ್ಯ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಅವರು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಹಾಗೂ ಅದಿಲ್ಶಾಹಿ ಮತ್ತು ನೀಜಾಂಶಾಹಿಯಂತಹ ಸುಲ್ತಾನತುಗಳಿಗೆ ವಿರೋಧಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರು.

• ಟೋರ್ಪಿಡೋ ನಿಲುವು (Guerrilla Warfare): ಶಿವಾಜಿಯು ಗೆರಿಲ್ಲಾ ಯುದ್ಧತಂತ್ರವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸಿದರು.
• ತುಳಾಜಿ ಕೋಟೆ ದಾಳಿಯು (Siege of Torna Fort): ಶಿವಾಜಿಯ ಮೊದಲ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಜಯ, ಇದು ಮರಾಠರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೊಟ್ಟಮೊದಲ ಪ್ರಬಲ ಬಲವರ್ಧನೆಯಾಯಿತು.
• ಪುರ್ವ ದಕ್ಷಿಣ ವಿಸ್ತರಣೆ: ಶಿವಾಜಿ 1656-57ರಲ್ಲಿ ಕೊಂದನಾ, ಪುರ್, ಪನ್ಹಾಲಾ ಮುಂತಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದರು.
• ಆಫಜಲ್ಖಾನ್ ಹತ್ಯೆ (Killing of Afzal Khan): ಶಿವಾಜಿ 1659ರಲ್ಲಿ ಆದಿಲ್ಶಾಹಿಯ ಸೇನಾನಿ ಆಫಜಲ್ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಹೊಡೆದುರುಳಿಸಿದರು.
• ಸೂರತ್ ದಾಳಿ (Sack of Surat): 1664ರಲ್ಲಿ ಶಿವಾಜಿಯು ಮೊಘಲ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೇಂದ್ರವಾದ ಸೂರತ್ ನಗರವನ್ನು ದಾಳಿಗೊಳಿಸಿದರು.

3. ಶಿವಾಜಿಯ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Shivaji’s Administration)

ಶಿವಾಜಿಯ ಆಡಳಿತವು ಸದೃಢ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದತ್ತ ಮುಖ ಮಾಡಿದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಅವರ ಆಡಳಿತ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಪ್ರಬಲ ಮತ್ತು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿತ್ತು.

(i) ಕೇಂದ್ರ ಆಡಳಿತ (Central Administration)

• ರಾಜ್ಯೋತ್ತರ ನಾಯಕತ್ವ (King’s Authority): ಶಿವಾಜಿ ರಾಜ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯನಾಯಕನಾಗಿದ್ದು, ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಸುಸ್ಥಿರಗೊಳಿಸಿದರು.
• ಅಷ್ಟಪ್ರಧಾನ ಮಂಡಳಿ (Ashta Pradhan Council): ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಸುಗಮಗೊಳಿಸಲು ಶಿವಾಜಿಯು ಎಂಟು ಮಂತ್ರಿಗಳ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು.

ಹುದ್ದೆ	ವಿವರಣೆ
ಪೇಷ್ವಾ	ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ
ಅಮಾತ್ಯ	ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ
ಮನ್ತ್ರೀ	ರಾಜ್ಯಪಾಲನ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವಿಚಾರಗಳು
ಸಚಿವ	ದಂಡನಾಯಕ

(ii) ಸೈನ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (Military Administration)

• ಸರ್ದಾರ್ ಸೈನ್ಯ (Sardari System): ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸೈನಿಕ ಘಟಕಗಳು.
• ಮೌಜಾ ಪರ್ವತಕೋಟೆಗಳು (Fort System): ಮರಾಠರ ಪ್ರಮುಖ ರಕ್ಷಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆ.

4. ಶಿವಾಜಿಯ ಕೊನೆಯ ದಿನಗಳು ಮತ್ತು ಅವಶೇಷ (Later Years and Legacy)

ಶಿವಾಜಿ 1680ರಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಅವರ ಪುತ್ರ ಸಂಭಾಜಿ ಅವರ ಹತ್ಯೆಯಾದ ನಂತರ ಮರಾಠರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಪೇಶ್ವೆಗಳ ಕೈಗೆ ಸಾಗಿತು.

• ಶಿವಾಜಿಯ ಪರಂಪರೆ ಇಂದಿಗೂ ಭಾರತೀಯ ಜನತೆಗೊಂದು ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿದೆ.
• ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದ ಪ್ರೇರಣೆಗೊಳಿಸಿದರು.

ಶಿವಾಜಿಯ ಚಾತುರ್ಯ, ಯುದ್ಧತಂತ್ರ, ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಆಡಳಿತ ಈ ಎಲ್ಲವು ಮರಾಠರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಿತು. ಅವರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ನಂತರ ಪೇಶ್ವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಬೆಳೆದಿತು.

Thanks!